Tai biến mạch máu não, hay còn gọi là đột quỵ, là một tình trạng y tế cấp tính và nghiêm trọng, xảy ra khi dòng máu cung cấp oxy và dưỡng chất cho não bị gián đoạn. Việc nhận biết rõ về bệnh, nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ là yếu tố then chốt để chủ động phòng ngừa và giảm thiểu hậu quả.

Định nghĩa về tai biến mạch máu não

Định nghĩa: Tai biến mạch máu não là tình trạng lưu lượng máu lên não bị ngừng trệ hoặc suy giảm nghiêm trọng, dẫn đến tổn thương não do thiếu oxy và dinh dưỡng.

Phân loại chính:

– Đột quỵ thiếu máu cục bộ (Ischemic Stroke): Xảy ra khi một cục máu đông (thrombosis, embolism) hoặc mảng xơ vữa làm tắc nghẽn động mạch não, ngăn chặn dòng máu chảy đến một vùng não nhất định. Đây là loại đột quỵ phổ biến nhất.

– Đột quỵ xuất huyết não (Hemorrhagic Stroke): Xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ, gây chảy máu vào mô não. Lượng máu này làm tăng áp lực nội sọ và gây tổn thương trực tiếp cho tế bào não.

Các nguyên nhân chính gây tai biến mạch máu não

Các chuyên gia từ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn đã nghiên cứu và chỉ ra những nguyên nhân chính gây ra tai biến mạch máu não

Nguyên nhân gây đột quỵ thiếu máu cục bộ:

– Sự tích tụ của cholesterol, chất béo và các chất khác trên thành động mạch, làm hẹp lòng mạch và cản trở lưu thông máu.

– Hình thành cục máu đông ngay tại vị trí động mạch bị xơ vữa trong não.

– Cục máu đông hoặc mảnh vỡ xơ vữa từ nơi khác trong cơ thể (thường là tim) di chuyển theo dòng máu lên não và gây tắc nghẽn.

– Sự hẹp lại của các động mạch lớn ở cổ, làm giảm lượng máu lên não.

Nguyên nhân gây đột quỵ xuất huyết não:

– Áp lực máu cao kéo dài làm suy yếu thành mạch máu não, dễ dẫn đến vỡ.

– Một vùng yếu và phình ra trên thành động mạch não, có nguy cơ vỡ bất cứ lúc nào.

– Dị dạng mạch máu não (Arteriovenous Malformation – AVM thường, dễ bị vỡ.

– Có thể làm tăng nguy cơ chảy máu não nếu không được kiểm soát chặt chẽ.

– Các va đập mạnh có thể gây tổn thương mạch máu não.

Những trường hộp có nguy cơ cao bị tai biến mạch máu não

Nguy cơ mắc tai biến mạch máu não gia tăng bởi nhiều yếu tố, bao gồm cả lối sống và các tình trạng bệnh lý:

Yếu tố lối sống:

– Thừa cân và béo phì gây tăng huyết áp, rối loạn lipid máu và tiểu đường.

– Thiếu hoạt động thể chất làm ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tim mạch và lưu thông máu.

– Hút thuốc lá gây tổn thương mạch máu và thúc đẩy xơ vữa động mạch.

– Lạm dụng rượu bia gây tăng huyết áp và rối loạn nhịp tim.

– Sử dụng ma túy gây co thắt mạch máu và tăng huyết áp đột ngột.

Yếu tố bệnh lý:

– Tăng huyết áp là yếu tố có nguy cơ bị tai biến hàng đầu.

– Rối loạn lipid máu góp phần vào quá trình xơ vữa động mạch.

– Đái tháo đường gây tổn thương mạch máu nhỏ và lớn.

– Bệnh tim mạch làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.

– Ngưng thở khi ngủ khiến thiếu oxy máu và tăng huyết áp.

– Tiền sử đột quỵ hoặc cơn thiếu máu não thoáng qua làm tăng nguy cơ tái phát.

Các yếu tố khác:

– Nguy cơ nị tai biến tăng đáng kể sau tuổi 55.

– Có người thân bị đột quỵ làm tăng nguy cơ.

– Nam giới có nguy cơ mắc cao hơn, nhưng phụ nữ có tỷ lệ tử vong cao hơn.

– Sử dụng thuốc tránh thai chứa estrogen hoặc liệu pháp hormone thay thế: Có thể làm tăng nhẹ nguy cơ ở một số phụ nữ.

Khuyến cáo và các lưu ý để phòng ngừa

Bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y đa khoa khuyến cáo nên hiểu rõ về tai biến mạch máu não, nguyên nhân và yếu tố nguy cơ là bước để phòng ngừa. Bằng cách chủ động thay đổi lối sống, kiểm soát tốt các bệnh lý nền và thăm khám sức khỏe định kỳ, mỗi người có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ mắc phải căn bệnh nguy hiểm này, bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo của đột quỵ cũng rất quan trọng để có thể can thiệp y tế kịp thời, giảm thiểu tổn thương não và cải thiện tiên lượng.