Y Dược Học Việt Nam
Loading...
Kỷ tử, còn được gọi là câu kỷ tử ninh hạ, là một vị thuốc quý lâu đời trong y học cổ truyền, Nổi bật với công dụng bồi bổ sức khỏe toàn diện, đặc biệt là khả năng tăng cường chức năng thận và làm sáng mắt.
Đặc điểm chung của kỷ tử
Cây kỷ tử (Fructus Lycii ) thuộc họ Cà (Solanaceae), là một loại cây thân mềm, dáng mọc đứng. Lá cây mọc đơn sát cành, so le, hình mác, gần như không có cuống. Hoa kỷ tử có màu tím đỏ, mọc đơn lẻ ở nách lá. Quả kỷ tử khi chín có hình trứng thuôn dài, màu đỏ thẫm, thịt mềm mọng và chứa hạt dẹt màu nâu sẫm bên trong. Quả đạt độ chín và hàm lượng dược chất cao nhất vào tháng 9 – 10 cũng là mùa thu hoạch quả. Kỷ tử được trồng chủ yếu ở các vùng trung du miền núi phía Bắc Việt Nam như Lai Châu, Lào Cai, Yên Bái.
Về thành phần dinh dưỡng, kỷ tử là một nguồn cung cấp dồi dào protein (đặc biệt là hắc kỷ tử), chứa tới 18 loại axit amin khác nhau cùng nhiều khoáng chất như kẽm, sắt, phốt pho và vitamin B2 (riboflavin). Đáng chú ý, hàm lượng sắt trong kỷ tử cao hơn đậu nành, dinh dưỡng tương đương rau bina và lượng beta-caroten vượt trội so với cà rốt.
Trong y học cổ truyền
Theo y học cổ truyền, kỷ tử có vị ngọt, tính bình và quy vào các kinh Thận, Phế, Can. Kỷ tử được biết đến với các công dụng như cường thịnh âm đạo, bổ ích tinh huyết, an thần, minh mục (làm sáng mắt), nhuận phế, tư thận, sinh tân dịch và bổ ích khí. Chữa trị các chứng âm huyết hư tổn, can thận âm hư, tiêu khát (khát nước nhiều), ho do hư lao, chóng mặt, hoa mắt do huyết hư, đau lưng, di tinh và tiểu đường.
Trong y học hiện đại
Theo các nghiên cứu Đông y hiện đại cũng đã tiến hành nhiều nghiên cứu về tác dụng dược lý của kỷ tử, cho thấy những tiềm năng đáng chú ý như:
– Tăng cường hệ miễn dịch
– Hỗ trợ hệ nội tiết
– Bảo vệ chức năng gan.
– Điều chỉnh rối loạn lipid máu.
– Ngăn ngừa xơ vữa động mạch.
– Điều hòa huyết áp và giãn mạch.
– Tăng sinh tạo máu.
– Chống lão hóa.
– Hỗ trợ phòng chống ung thư.
– Hạ đường huyết.
Liều dùng thông thường của kỷ tử là từ 8 đến 20 gram mỗi ngày, có thể dùng độc vị hoặc kết hợp với các vị thuốc khác trong các bài thuốc điều trị
Những lưu ý khi sử dụng:
Tuy nhiên, cần lưu ý một số trường hợp không nên hoặc thận trọng khi sử dụng kỷ tử. Do tính ấm, kỷ tử không phù hợp cho người bị huyết áp cao, tâm trạng nóng vội, dễ cáu giận hoặc người có chế độ ăn nhiều thịt gây sắc mặt đỏ. Người có thể trạng khỏe mạnh cũng không nên lạm dụng để tránh giữ tà khí trong cơ thể. Sử dụng kỷ tử nhiều có thể gây ra các triệu chứng như mắt đỏ, khó chịu và giảm thị lực. Do đó, việc tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc thầy thuốc y học cổ truyền trước khi sử dụng kỷ tử là rất quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
