Y Dược Học Việt Nam
Hen suyễn do gắng sức (EIA) là tình trạng các triệu chứng hen phế quản xuất hiện khi hoặc sau khi tham gia vào hoạt động thể chất. Quá trình này có thể làm khô lớp niêm mạc của đường thở, đặc biệt khi hít phải không khí lạnh hoặc khô, gây ra sự kích ứng và co thắt các ống phế quản.
Các triệu chứng thường thấy
Các triệu chứng hen suyễn thường bắt đầu trong khoảng 5 đến 15 phút sau khi cơ thể bắt đầu hoạt động gắng sức. Cơn hen có thể kéo dài hàng giờ sau khi người bệnh đã ngừng vận động.
Người bị hen suyễn do gắng sức có thể trải qua các triệu chứng sau:
– Cảm giác hụt hơi, không đủ không khí khi vận động.
– Thở khò khè, có tiếng rít rõ rệt, đặc biệt khi thở ra.
– Ho kéo dài, nhất là sau khi tập thể dục hoặc khi tiếp xúc với không khí lạnh.
– Đau hoặc có cảm giác bó thắt ở vùng ngực.
– Cảm thấy kiệt sức dù chỉ vận động ở mức độ nhẹ.
Nếu không được kiểm soát hiệu quả, tình trạng này có thể dẫn đến giảm nồng độ oxy trong máu, một biến chứng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng.
Các yếu tố dễ gây hen do gắng sức
Để kiểm soát bệnh tốt hơn, việc nhận diện các tác nhân có thể kích hoạt cơn hen là rất quan trọng. Những tác nhân chính có thể gây hen suyễn theo các chuyên gia y khoa Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn là:
Loại hình và cường độ vận động: Các môn thể thao đòi hỏi sức bền và cường độ cao như chạy bộ đường dài, đá bóng, bóng rổ đặc biệt là bơi lội trong môi trường nước lạnh.
Thiếu sự chuẩn bị trước vận động: Bỏ qua hoặc thực hiện không đầy đủ các bài tập khởi động.
Điều kiện môi trường:
– Hít phải không khí lạnh.
– Hít phải không khí khô.
– Tiếp xúc với không khí ô nhiễm chứa bụi mịn, khí thải công nghiệp, khói xe.
Tiếp xúc với các chất gây dị ứng:
– Phấn hoa từ cây cỏ.
– Lông và vảy da của động vật.
– Nấm mốc phát triển trong môi trường ẩm ướt.
– Khói thuốc lá (chủ động hoặc thụ động).
Tình trạng sức khỏe nền tảng:
– Người có bệnh hen phế quản nhưng chưa được điều trị ổn định.
– Người đang mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp (ví dụ: cảm lạnh, viêm phế quản).
Các phương pháp chẩn đoán hen suyễn do gắng sức
Quá trình chẩn đoán thường bao gồm:
Đánh giá lâm sàng:
– Tiền sử bệnh và các triệu chứng liên quan đến vận động.
– Quan sát xu hướng tránh né hoạt động thể chất do lo sợ lên cơn hen.
Thăm khám thực thể: Nghe phổi để phát hiện các âm thanh bất thường như tiếng rít khi thở ra.
Xét nghiệm chức năng hô hấp: Theo dõi sự thay đổi lưu lượng khí thở ra mạnh nhất trước và sau khi vận động. Sự giảm đáng kể (thường trên 20%) sau vận động là một dấu hiệu quan trọng.
Các biện pháp kiểm soát hen suyễn do gắng sức
Bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y đa khoa cho biết ể kiểm soát hiệu quả, người bệnh cần thực hiện các biện pháp sau:
Chuẩn bị trước khi vận động:
– Khởi động kỹ trong khoảng 10-15 phút làm nóng cơ thể trước khi tập luyện.
– Dùng thuốc giãn phế quản dạng hít theo chỉ định của bác sĩ, thường là 15-30 phút trước khi tập luyện.
Lựa chọn hình thức và môi trường tập luyện phù hợp:
– Ưu tiên các hoạt động ít gây kích thích đường thở: đi bộ nhanh, đạp xe ở tốc độ vừa phải, yoga, bơi trong nước ấm.
– Tránh tập luyện trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt (quá lạnh, quá khô) hoặc môi trường ô nhiễm.
– Áp dụng hình thức tập luyện ngắt quãng, có thời gian nghỉ giữa các đợt vận động.
– Theo dõi và điều chỉnh hoạt động:
Sử dụng máy đo lưu lượng đỉnh tại nhà để theo dõi tình trạng đường thở. Điều chỉnh cường độ và thời gian vận động dựa trên tình trạng sức khỏe. Tránh tập thể dục khi đang bị ốm hoặc khi cơ thể quá đói hoặc quá no. Tránh sau khi tập luyện tắm nước lạnh.
– Luôn mang theo thuốc cấp cứu: Ống hít giãn phế quản để sử dụng kịp thời khi có triệu chứng.
– Trao đổi với bác sĩ trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình tập luyện mới nào.
