Y Dược Học Việt Nam
Loading...
Trong các chứng đau vùng thượng vị (dạ dày) có chứng đau do thực tích (thức ăn tích lại không tiêu). Dưới đây là 2 bài thuốc giúp ứng phó với tình trạng này.
Theo Giảng viên Lê Trọng Phương đang giảng dạy ngày Y học cổ truyền tại Trường Cao đẳng Y Dược Nam Định cho biết, Trong Đông y nếu biểu hiện vùng thượng vị đầy, đau, ợ hơi, ợ chua, ăn vào đau tăng, đi ngoài phân nát, đại tiện hoặc nôn ói được đỡ đau, hay rối loạn tiêu hóa… là do ‘tỳ vị tích trệ’ hay ‘thực tích’ (thức ăn bị tích lại ở đường tiêu hóa, không tiêu hóa được).
Nếu bụng nóng sau ăn nhậu thịt cá, bụng đầy, đau tăng là “vị nhiệt tích trệ” (thức ăn có tính nóng bị tích tụ lại, không tiêu hóa được).
Nếu sau khi ăn sống nguội lạnh bụng đầy đau tăng là “vị hư hàn tích trệ” (thức ăn có tính mát bị tích tụ lại, không tiêu được).
Nếu sau căng thẳng uất giận bụng trướng đau là vì “can vị uất tích trệ” (căng thẳng tinh thần làm cho thức ăn bị tích tụ ở đường tiêu hóa, không tiêu hóa được).
Nguyên nhân liên quan ăn uống quá mức không tiêu hóa kịp hoặc vị nhiệt lạm dụng vị béo ngọt mà nhiệt tích trệ, hoặc vị hàn hay ăn sống lạnh quá mà hàn ngưng trệ, có khi hay uất nộ khiến can khí uất trệ gây đau.
1. Bài thuốc Chỉ thực tiêu bí hoàn gia giảm
– Các thể hiện thường gặp: Bụng đầy trướng, ăn kém, mệt mỏi. Theo Đông y là do vị yếu mà tích trệ (chức năng tiêu hóa kém làm cho thức ăn bị tích tụ, k tiêu hóa được) gây nên.
– Các vị thuốc gồm:Chỉ thực 12g, can khương 6g, mạch nha 12g, bán hạ 8g, bạch truật 12g, đảng sâm 12g, bạch linh 12g, hậu phác 12g, hoàng liên 10g, chích thảo 6g, sinh khương 10g.
– Cách dùng:Các vị tán bột làm hoàn hoặc sắc uống. Ngày 1 thang, chia 2-3 lần uống trong ngày. Uống lúc thuốc còn ấm.
– Tác dụng của bài thuốc:Tiêu thực, hóa tích, kiện tỳ vị… trị chứng đau thượng vị (dạ dày), bụng đầy trướng, ăn kém, mệt mỏi.
Đa phần bụng đầy đau do thức ăn đình tích, ko tiêu hóa kịp, gây tích trệ mà đau. Bài này chính yếu tiêu tích, kiện tỳ vị. Khi dùng thuốc tiêu thực giúp tỳ vị tiêu thức ăn thừa tích trệ, điều hòa tỳ vị. Khi tỳ vị khỏe vận hóa tốt, tích trệ tự tiêu, chứng đau do tích trệ tự khỏi. Từ đó ăn ngon, tiêu hóa tốt, người khỏe.
Bài thuốc còn dùng trị chứng viêm bao tử cấp, mạn kèm với ứ trệ đều có kết quả nhất định.
– Phương giải bài thuốc:
Hậu phác, bán hạ, mạch nha, thần khúc hành khí trừ mãn, hóa tốt tiêu trệ.
Sinh khương, hoàng liên điều hòa hàn nhiệt giao kết.
Các vị sâm, linh, truật, thảo kiện tỳ, ích khí cùng những vị hành khí tán kết.
Các vị hợp thành bài với công năng chữa đau dạ dày do thực tích.
– Kiêng kỵ:Người ko bị tích trệ tà thực ko được dùng.
2. Bài thuốc Bảo hòa hoàn gia giảm
– Các biểu hiện thường gặp: Sau lúc ăn thịt mỡ bụng đầy đau, ợ chua nóng, do “vị nhiệt tích trệ”.
– Thành phần bài thuốc gồm: Bán hạ 8g, liên kiều 12g, phục linh 12g, trần bì 12g, la bặc tử 14g, sơn tra 12g, thần khúc 12g, cam thảo 4g, mạch nha 12g, hương phụ 12g.
– Cách dùng: Tán mịn uống hoặc sắc uống. Ngày một thang chia 2-3 lần uống khi thuốc còn ấm.
– Tác dụng: Tiêu tích, hòa vị, thanh nhiệt lợi thấp… trị chứng tỳ vị nhiệt tích trệ, trường hợp ăn thịt cá vị khó tiêu bụng nóng đau tăng.
Bài thuốc dùng tốt cho trẻ em hay rối loàn tiêu hóa. Khi thức ăn là thịt cá tỳ vị hay sinh tích trệ, hóa uất nhiệt, tiêu hóa rối loạn. Khi dùng thuốc tiêu tích hóa trệ lợi nhiệt, chứng tỳ vị uất nhiệt uất trệ thực tích tự khỏi.
– Giải phương:
Sơn tra giúp tiêu hóa mỡ thịt, hành khí ứ kết.
Thần khúc tiêu đạo, hành khí trệ tại tỳ vị.
La bặc tử tiêu thực, bụng trướng đầy, giáng khí hóa đàm, lại thêm trần bì, bán hạ, phục linh hòa vị.
Liên kiều tán thực trệ tích dẫn tới uất nhiệt, là phương thuốc thường sử dụng để tiêu thực hòa vị.
– Kiêng kỵ: Tỳ vị hư hay rối loạn tiêu hóa, bụng k đầy, ko có tích trệ không dùng.
